درمان انواع تب در کودکان و نوزادان

انواع تب در کودکان

تب اغلب با لرز (لرزش و احساس سرما) همراه است.

هیپوتالاموس در مغز مسئول تنظیم دمای بدن است و در شرایط عادی یک سطح بهینه برای دمای بدن تعیین می‌کند که در حدود ۳۷ درجه سانتیگراد است. در صورت تغییر دمای بدن از این مقدار، بدن سعی می‌کند با ایجاد تعریق برای خنک کردن یا انقباضات ماهیچه‌ای و لرز برای گرم کردن، دمای خود را به سطح مطلوب بازگرداند.

هنگامی که کودک تب دارد، برای مبارزه با عفونت، دمای بهینه بدن افزایش می‌یابد و زمانی که دمای بدن کودک کمتر از این نقطه تعیین شده باشد، احساس سرما می‌کند و با ایجاد انقباضات ماهیچه‌ای، دچار لرز می‌شود. هدف از این انقباضات عضلانی افزایش دمای بدن برای کمک به مبارزه با عفونت و بیماری است.

تب ناشی از عفونت‌های ویروسی در کودکان

عفونت‌های ویروسی بسیار شایع‌تر از عفونت‌های باکتریایی هستند.

معمولا علائمی مانند آبریزش بینی، سرفه، خس خس سینه، گلودرد، قرمزی چشم و اسهال بیشتر به نفع ابتلا به عفونت ویروسی است تا عفونت باکتریایی. اگر چند نفر از اعضای خانواده علائم مشابه داشته باشند، نیز معمولا نشان‌دهنده عفونت ویروسی است؛ زیرا عفونت‌های ویروسی به راحتی منتقل می‌شوند.

در بیشتر موارد عفونت‌های ویروسی به خودی خود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان با آنتی‌بیوتیک ندارند.

تب به همراه استفراغ در کودکان

بیماری‌های مختلفی از جمله گاستروانتریت (اسهال و استفراغ) یا عفونت گوش ممکن است باعث بروز تب و استفراغ در کودک شوند.

تب و استفراغ گاهی اوقات می تواند نشانه بیماری‌های جدی‌تر مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، ذات الریه یا مننژیت باشند. به همین دلیل اگر فرزندمان تب دارد و استفراغ می‌کند باید به پزشک مراجعه کنیم.

تب بعد از واکسیناسیون در کودکان

برخی از واکسن‌های دوران کودکی می‌توانند باعث بروز تب در فرزندمان شوند. بسته به نوع واکسن، زمان بروز و مدت تب متفاوت است. به همین دلیل بهتر است در این زمینه از کارکنان بهداشتی (پزشک، بهورز، پرستار و …) سوال بپرسیم.

علائم تب در کودکان

دمای بدن از فردی به فرد دیگر و در ساعات مختلف روز کمی متفاوت است. معمولا میانگین دمای طبیعی بدن ۳۷ درجه سانتیگراد تعریف می‌شود.

تب خود یک علامت است و بسته به علت آن، ممکن کودک علائم دیگری از جمله موارد زیر را داشته باشد:

• تعریق
• لرز
• سردرد
• دردهای عضلانی
• بی‌اشتهائی
• تحریک‌پذیری
• ضعف عمومی

علت تب در کودکان

عفونت شایع‌ترین علت تب در کودکان است. بیماری‌های ویروسی و باکتریایی شایع‌ترین بیماری هایی هستند که باعث بروز تب می‌شوند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• سرماخوردگی
• گاستروانتریت (اسهال و استفراغ)
• عفونت‌های گوش
• خروسک
• عفونت‌های دستگاه تنفسی
• عفونت‌های دستگاه ادراری

علت قطع نشدن تب در کودکان چیست؟

تداوم تب با وجود اقدامات لازم، ممکن است نشانه ابتلای کودک به بیماری‌های باکتریایی جدی از جمله موارد زیر باشد:

• مننژیت: عفونت غشاهای محافظی که مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند.
• سپتی سمی: عفونت شدید خون
• ذات‌الریه: عفونت و التهاب بافت ریه

در صورت عدم کنترل تب (بدون علائم دیگر طی ۲۴ ساعت و همراه با سایر علائم طی ۷۲ ساعت) باید به پزشک مراجعه کنیم.

علت تب در کودکان بدون علائم دیگر چیست؟

تب علامت شایعی در کودکان خردسال است و معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود و اغلب بدون مداخله درمانی از بین می‌رود. با این حال، گاهی اوقات تب به تنهایی می‌تواند نشانه یک بیماری جدی مانند عفونت باکتریایی شدید خون (سپتی سمی)، عفونت دستگاه ادراری، ذات الریه یا مننژیت باشد.

بنابراین در صورت بروز تب در کودکان کمتر از ۳ ماه و همچنین تداوم تب بعد از ۲۴ ساعت در کودکان بزرگتر از ۳ ماه، باید به پزشک مراجعه کنیم.

درمان تب در کودکان

آیا باید تب فرزند خود را درمان کنیم؟

درمان تب مزایا و معایبی دارد. تب ممکن است در مبارزه با عفونت نقش داشته باشد، اما همچنین می‌تواند باعث ناراحتی کودک شود.

میزان تب کودک همیشه بهترین شاخص تعیین نیاز کودک به درمان نیست. بلکه مهم نحوه رفتار و ظاهر کودک است. تب معمولاً با علائم دیگری همراهی دارد. برخی از این علائم، مانند بی‌حالی شدید، تنفس سخت یا سفتی گردن، نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارند، حتی اگر تب وجود نداشته باشد.

در بیشتر موارد، می‌توان کودک مبتلا به تب را در خانه تحت نظر گرفت یا درمان کرد. با این حال مهم است که بدانیم چه زمانی کودک تب‌دار باید توسط پزشک ارزیابی شود، چه زمانی لازم است تب کنترل شود و چه زمانی می‌توان کودک را بدون کنترل تب تحت نظر گرفت.

دستورالعمل‌های ارائه‌شده در این قسمت کلی هستند و در همه موقعیت‌ها کاربرد ندارند. در صورتی که در مورد فرزند خود سوالی داشتیم یا نگرانیم، باید برای مشاوره با پزشک فرزند خود تماس بگیریم.

درمان تب کودکان با داروها (داروهای تب بر برای کودکان)

مؤثرترین راه برای درمان تب کودکان استفاده از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن است. این داروها می‌توانند ناخوشی کودک را کاهش داده و دمای کودک را بین ۱ تا ۱.۵ درجه سانتیگراد کاهش دهند. مصرف آسپیرین برای کودکان زیر ۱۶ سال توصیه نمی‌شود.

استامینوفن ممکن است هر چهار تا شش ساعت در صورت نیاز تجویز شود، اما نباید بیش از پنج بار در ۲۴ ساعت داده شود. استامینوفن نباید در کودکان کمتر از سه ماه بدون مشورت با پزشک استفاده شود. دوز استامینوفن بر اساس وزن کودک محاسبه می‌شود.

ایبوپروفن ممکن است هر شش ساعت یکبار تجویز شود. این دارو نباید برای کودکان کمتر از شش ماه استفاده شود. دوز ایبوپروفن بر اساس وزن کودک محاسبه می‌شود.
تجویز ترکیبی استامینوفن و ایبوپروفن یا استفاده متناوب از استامینوفن و ایبوپروفن، احتمال تجویز دوز اشتباه یکی از داروها را افزایش می‌دهد و به طور معمول توصیه نمی‌شود.

داروهای تب‌بر باید فقط در صورت نیاز تجویز و پس از برطرف شدن علائم قطع شوند.

 نوشیدن مایعات در دمان تب کودکان

تب ممکن است خطر کم آبی بدن کودک را افزایش دهد. برای کاهش این خطر، باید کودک خود را به نوشیدن مقدار کافی مایعات تشویق کنیم. کودک مبتلا به تب ممکن است احساس گرسنگی نکند و لازم نیست او را مجبور به غذا خوردن کنیم. با این حال، مایعاتی مانند شیر، شیر خشک و آب باید به طور مکرر به کودک داده شوند.

کودکان بزرگتر ممکن است بتوانند ژله، سوپ یا بستنی یخی بخورند. اگر کودک بیش از چند ساعت تمایلی به نوشیدن مایعات ندارد یا قادر به نوشیدن مایعات نیست، باید با پزشک مشورت کنیم.

استراحت در درمان تب کودکان

تب باعث می‌شود کودک بیشتر احساس خستگی و درد کند. در این مدت، باید کودک خود را تشویق کنیم تا هر اندازه که می‌خواهد استراحت کند. اگر کودک احساس بهتری پیدا کرد، لازم نیست او را مجبور به خوابیدن یا استراحت کنیم. کودک می‌تواند ۲۴ ساعت پس از قطع تب، به مدرسه یا فعالیت‌های دیگر بازگردد.

پاشویه در درمان تب کودکان

پاشویه به اندازه داروهای تب‌بر موثر نیست و به طور کلی توصیه نمی‌شود. نباید از الکل برای این کار استفاده کنیم زیرا در صورت جذب از طریق پوست خطر سمیت دارد.

درمان تب و لرز در کودکان

اگر فرزندمان تب و لرز دارد، اقدامات زیر ممکن است کمک کننده باشد:

• استفاده از داروهای تب‌بر برای کنترل تب
• گرم کردن کودک ولی نه بیش از حد: می‌توانیم کودک را با یک پتوی سبک گرم نگه داریم تا در هنگام تب دچار لرز نشود، فقط باید دقت کنیم که در این کار زیاده‌روی نکنیم. در صورت بهبودی، برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد، پتوی اضافه را برداریم و لباس‌هایی مناسب آب و هوا به کودک بپوشانیم، نه بیش از حد.
• مایعات: مصرف مایعات شفاف در هنگام بیماری با تب بسیار مهم است.

درمان و کنترل تب بعد از واکسیناسیون کودکان

اگر پس از واکسیناسیون فرزندمان تب کرد، باید کارهای زیر را انجام دهیم:

• مطمئن شویم که کودک با لایه‌های زیادی لباس یا پتو پوشیده نشده باشد
• به او مایعات فراوان بخورانیم
• می‌توانیم به کمک قطره، شربت یا سوسپانسیون استامینوفن یا ایبوپروفن تب کودک را کنترل کنیم

می‌توانیم از پزشک یا مراقب بهدشتی نیز در این زمینه راهنمایی‌های لازم را دریافت نماییم.

لازم به یادآوری است که بدون مشورت با پزشک به کودکان زیر ۱۶ سال آسپیرین ندهیم.

تب به‌طور معمول در اکثر بیماری‌های ویروسی دو تا سه روز طول می‌کشد. در این مدت با از بین رفتن اثر داروی ضد تب، تب مجددا ایجاد می‌شود. در نتیجه، نیاز به استفاده مجدد داروی ضد تب وجود دارد. توجه داشته باشیم که تنها هنگامی که دوره بیماری ویروسی تمام شده باشد، تب از بین خواهد رفت و با قطع داروی ضد تب، تب مجدد ایجاد نمی‌شود. این موضوع معمولا بعد از روز چهارم اتفاق می‌افتد.