کم کاری تیروئید در بارداری: علائم، عوارض و درمان

مقدمه

کم کاری تیروئید در بارداری یکی از اختلالات شایع غدد درون‌ریز است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. تیروئید، غده‌ای پروانه‌ای شکل در گردن است که هورمون‌های T3 و T4 را تولید می‌کند. در دوران بارداری، نیاز بدن به این هورمون‌ها افزایش می‌یابد و کم‌کاری تیروئید می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سقط جنین، زایمان زودرس و اختلال در رشد مغز جنین شود.

در این مقاله، به بررسی علائم کم کاری تیروئید در بارداری، عوارض آن، روش‌های تشخیص و درمان می‌پردازیم.

علائم کم کاری تیروئید در بارداری

کم کاری تیروئید در بارداری ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
✅ خستگی شدید و ضعف عضلانی
✅ افزایش وزن غیرعادی (بیش از حد معمول در بارداری)
✅ احساس سرما و عدم تحمل به سرما
✅ خشکی پوست و ریزش مو
✅ یبوست مزمن
✅ کند شدن ضربان قلب
✅ ورم صورت و پف آلودگی چشم‌ها
✅ افسردگی و تغییرات خلق‌وخو

⚠️ نکته: برخی از این علائم (مثل خستگی و افزایش وزن) ممکن است با علائم طبیعی بارداری اشتباه گرفته شوند، بنابراین آزمایش تیروئید در بارداری بسیار مهم است.

عوارض کم کاری تیروئید در بارداری

اگر کم کاری تیروئید در بارداری درمان نشود، می‌تواند عوارض خطرناکی برای مادر و جنین داشته باشد:

🔹 عوارض برای مادر

• افزایش خطر سقط جنین
• پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری)
• کم‌خونی شدید
• زایمان زودرس
• اختلال در رشد جفت

🔹 عوارض برای جنین

• تأخیر در رشد مغزی و کاهش ضریب هوشی (IQ)
• کم‌وزنی هنگام تولد
• مشکلات تیروئیدی در نوزاد پس از تولد

علل کم کاری تیروئید در بارداری

• بیماری هاشیموتو (شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید در بارداری)
• کمبود ید در رژیم غذایی
• سابقه جراحی تیروئید یا پرتودرمانی
• اختلالات خودایمنی تیروئید
• مصرف برخی داروها (مثل لیتیوم)

تشخیص کم کاری تیروئید در بارداری

برای تشخیص کم کاری تیروئید در بارداری، پزشک این آزمایش‌ها را تجویز می‌کند:

• آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید): سطح نرمال در بارداری معمولاً زیر ۲.۵ تا ۳ mIU/L است.
• آزمایش T4 آزاد (Free T4): میزان هورمون فعال تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند.
• آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید (در صورت شک به هاشیموتو)

⚠️ توجه: در بارداری، محدوده نرمال TSH تغییر می‌کند، بنابراین تفسیر آزمایش باید توسط پزشک انجام شود.

درمان کم کاری تیروئید در بارداری

درمان اصلی کم کاری تیروئید در بارداری، مصرف قرص لووتیروکسین (لووکسین، یوتیروکس) است.

🔹 دوز مصرف لووتیروکسین در بارداری

• معمولاً دوز دارو در بارداری ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
• پزشک بر اساس آزمایش‌های ماهانه، دوز را تنظیم می‌کند.

🔹 نحوه مصرف قرص تیروئید در بارداری

✅ صبح ناشتا مصرف شود.
✅ ۱ ساعت قبل از صبحانه و با آب فراوان خورده شود.
✅ همراه با قرص آهن یا کلسیم مصرف نشود (حداقل ۴ ساعت فاصله داشته باشد).

🔹 پایش درمان در بارداری

• هر ۴ تا ۶ هفته آزمایش TSH تکرار شود.
• پس از زایمان، دوز دارو مجدداً تنظیم می‌شود.

رژیم غذایی مناسب برای کم کاری تیروئید در بارداری

• مصرف غذاهای غنی از ید (ماهی، میگو، نمک یددار)
• پروتئین کافی (تخم‌مرغ، گوشت، حبوبات)
• سلنیوم (آجیل، ماهی تن، قارچ)
• روی (گوشت قرمز، اسفناج، تخمه کدو)
• پرهیز از مصرف سویا و کلم خام (ممکن است جذب ید را کاهش دهند)

سؤالات متداول درباره کم کاری تیروئید در بارداری

❓ آیا کم کاری تیروئید در بارداری خطرناک است؟

بله، اگر درمان نشود، می‌تواند باعث سقط جنین، زایمان زودرس و اختلالات رشد جنین شود.

❓ آیا کم کاری تیروئید روی ضریب هوشی جنین تأثیر دارد؟

بله، کمبود هورمون تیروئید مادر می‌تواند بر رشد مغز جنین تأثیر منفی بگذارد.

❓ آیا بعد از زایمان باید دارو را قطع کرد؟

خیر، پس از زایمان نیز باید تحت نظر پزشک باشید، زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد.

❓ آیا کم کاری تیروئید باعث ناباروری می‌شود؟

بله، کم کاری تیروئید کنترل نشده می‌تواند تخمک‌گذاری را مختل کند و باعث ناباروری شود.

نتیجه‌گیری

کم کاری تیروئید در بارداری یک مشکل شایع است که با تشخیص به‌موقع و درمان صحیح می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. اگر سابقه بیماری تیروئید دارید یا علائمی مانند خستگی شدید، افزایش وزن غیرعادی و خشکی پوست را تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. مصرف منظم لووتیروکسین، پایش منظم TSH و رژیم غذایی مناسب از مهم‌ترین راه‌های کنترل این بیماری در بارداری هستند.

توصیه نهایی: تمام زنان باردار باید آزمایش تیروئید دهند، حتی اگر علامتی نداشته باشند!