علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟ + راه‌های درمان و پیشگیری

پوسیدگی دندان کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در سنین پایین است که اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند باعث درد شدید، عفونت و حتی مشکلات رشد دندان‌های دائمی شود. در این مقاله، به علل اصلی پوسیدگی دندان در کودکان، نشانه‌های هشداردهنده و راه‌های درمان و پیشگیری به صورت کامل می‌پردازیم.

علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟

پوسیدگی دندان (حفره دندانی) در کودکان معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد می‌شود، از جمله:

1. مصرف زیاد مواد قندی و شیرینی‌جات

• خوردن آب‌نبات، شکلات، کیک و نوشابه باعث تغذیه باکتری‌های مضر دهان می‌شود.
• این باکتری‌ها اسید تولید می‌کنند که مینای دندان را از بین می‌برد.

2. شیردهی شبانه و استفاده طولانی از شیشه شیر

• وقتی کودک با شیر (حتی شیر مادر) یا آبمیوه در دهان به خواب می‌رود، قند موجود روی دندان‌ها باقی می‌ماند و باعث پوسیدگی زودرس می‌شود.

• این حالت به “پوسیدگی شیری شیرخوارگی” معروف است.

3. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان

• مسواک نزدن منظم یا استفاده نکردن از خمیردندان حاوی فلوراید.
• نخ دندان کشیدن نامناسب برای تمیز کردن بین دندان‌ها.

4. کمبود فلوراید

• فلوراید به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کند.
• کمبود آن در آب آشامیدنی یا عدم استفاده از خمیردندان فلورایددار، خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد.

5. عوامل ژنتیکی و ساختار ضعیف دندان

• برخی کودکان به دلیل ژنتیک، مینای دندان ضعیف‌تری دارند و مستعد پوسیدگی هستند.

نشانه‌های پوسیدگی دندان در کودکان

والدین باید به این علائم توجه کنند:
✅ لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان (اولین نشانه پوسیدگی)
✅ حساسیت دندان به غذای سرد یا گرم
✅ درد مداوم دندان و گریه کودک هنگام جویدن غذا
✅ بوی بد دهان حتی بعد از مسواک زدن
✅ تورم لثه در موارد پیشرفته

درمان پوسیدگی دندان کودکان

درمان بستگی به شدت پوسیدگی دارد و شامل موارد زیر است:

1. فلورایدتراپی (در مراحل اولیه)

• اگر پوسیدگی سطحی باشد، دندانپزشک با ژل یا وارنیش فلوراید، دندان را تقویت می‌کند.

2. پر کردن دندان (فیلینگ)

• در صورت ایجاد حفره، دندان با مواد کامپوزیتی یا آمالگام پر می‌شود.

3. پالپوتومی (عصب‌کشی دندان شیری)

• اگر پوسیدگی به عصب رسیده باشد، بخش عفونی برداشته و دندان ترمیم می‌شود.

4. کشیدن دندان (در موارد شدید)

• اگر دندان غیرقابل درمان باشد، کشیده می‌شود و از فضانگهدار برای حفظ جای دندان دائمی استفاده می‌شود.

راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان

1. آموزش مسواک زدن صحیح

• از ۲ سالگی با خمیردندان فلورایددار (به اندازه یک دانه برنج) مسواک بزنید.
• بعد از ۳ سالگی، به اندازه یک نخود از خمیردندان استفاده کنید.

2. کاهش مصرف شیرینی و نوشیدنی‌های قندی

• به جای آبمیوه صنعتی، از میوه تازه استفاده کنید.
• بعد از مصرف شیرینی، کودک را تشویق به آب خوردن یا مسواک زدن کنید.

3. قطع شیردهی شبانه بعد از یک سالگی

• بعد از شیر دادن، با گاز مرطوب دندان‌های کودک را تمیز کنید.

4. مراجعه منظم به دندانپزشک اطفال

• اولین مراجعه باید قبل از یک سالگی یا با رویش اولین دندان باشد.
• هر ۶ ماه یکبار برای معاینه و فلورایدتراپی مراجعه کنید.

5. استفاده از سیلانت (شیارپوش) دندان

• یک لایه محافظ روی دندان‌های آسیاب برای جلوگیری از پوسیدگی کشیده می‌شود.

سؤالات متداول (FAQ)

❓ آیا پوسیدگی دندان شیری روی دندان دائمی تأثیر می‌گذارد؟

بله! عفونت دندان شیری می‌تواند به جوانه دندان دائمی آسیب بزند و باعث کج درآمدن یا تغییر رنگ دندان شود.

❓ آیا پوسیدگی دندان کودکان قابل درمان است؟

بله، اگر زود تشخیص داده شود، با فلورایدتراپی یا پر کردن درمان می‌شود. در موارد شدید، عصب‌کشی یا کشیدن دندان لازم است.

❓ بهترین زمان اولین مراجعه به دندانپزشک اطفال چه موقع است؟

توصیه می‌شود قبل از یک سالگی یا حداکثر ۶ ماه پس از رویش اولین دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

پوسیدگی دندان کودکان یک مشکل شایع اما قابل پیشگیری است. با رعایت بهداشت، کاهش مصرف شیرینی و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توانید از دندان‌های کودک خود محافظت کنید. اگر نشانه‌های پوسیدگی را مشاهده کردید، سریعاً برای درمان اقدام کنید تا از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

💡 توصیه پایانی:

• از مسواک مناسب کودکان استفاده کنید.
• کودک را به دندانپزشک اطفال عادت دهید تا از ترس دندانپزشکی جلوگیری شود.
• الگوی خوبی باشید و بهداشت دهان خود را رعایت کنید تا کودک از شما یاد بگیرد.